Examentraining
scheikunde

Dit domein gaat over stoffen en materialen. In de training herhaal je allereerst samen met de trainer van VOCUS de verschillende deeltjesmodellen, om je kennis van de lesstof uit de onderbouw op te frissen. Jullie nemen begrippen als atomen, protonen, neutronen, elektronen, moleculen, ionen, isotopen, het massagetal en het atoommodel van Bohr nog eens grondig door. Daarnaast bespreken jullie het periodiek systeem, zodat je hieruit elementen kunt aflezen en leert omgaan met atoomnummers. De trainer gaat ook met je in op de symbolen en formules van enkele belangrijke metalen, niet-metalen, stoffen, zouten, zuren en basen en op de structuren van koolstofverbindingen, die je voor het examen goed moet kennen. In de training komen ook de eigenschappen van stoffen aan bod, zoals het kookpunt, het smeltpunt, de ontleedbaarheid en de vorm en je leert per soort welke bindingen mogelijk zijn. Daarnaast leer je een verband te leggen tussen de structuur en eigenschappen van een aantal stoffen. Op het examen is het erg belangrijk dat je je antwoorden helder formuleert, om geen punten mis te lopen. Hier ga je in de training uitgebreid mee oefenen, net als met het werken met Binas, zodat je vol vertrouwen aan je examen kunt beginnen.

Dit domein gaat over chemische processen, chemisch rekenen en behoudswetten en kringlopen. In de training leer je hoe je chemische processen kunt beschrijven met reactievergelijkingen. Ook leer je wat zuren en basen zijn, hoe deze zijn opgebouwd en hoe je een zuur-basereactie kunt opstellen. Op het examen moet je kunnen beschrijven welke bindingen worden verbroken of gevormd bij verschillende processen, zoals verdampen, smelten en stollen. Daarnaast moet je verschillende soorten reacties kennen, zoals een redoxreactie, en hiervan reactievergelijkingen kunnen opstellen. In de training komt dit uitgebreid aan bod. De VOCUS-trainer gaat daarnaast met je aan de slag met chemisch rekenen, zodat je onder andere de molaire massa, het molair volume, massapercentages, volumepercentages en dichtheid kunt berekenen. Veel leerlingen vinden chemisch rekenen een lastig onderdeel van het examen, daarom zal de trainer hier uitgebreid bij stilstaan en veel opgaven met je oefenen. Vervolgens gaan jullie in op de wet van behoud van energie, op kringlopen, zoals de koolstofkringloop en de stikstofkringloop, en op de reactiesnelheid van reacties die tussen stoffen plaatsvinden. Daarnaast behandelt de trainer het chemisch evenwicht, waarbij je leert wat aflopende en omkeerbare reacties zijn en hoe je een evenwichtsconstante kunt berekenen. Tot slot komen energieberekeningen, energiediagrammen en exotherme en endotherme reacties aan bod. 

Voor het examen scheikunde moet je met de kennis die je hebt van materialen en stoffen de keuze voor een bepaalde scheidings- of analysemethode kunnen uitleggen en beoordelen. In de training behandelt de trainer de verschillende scheidingsmethoden die je in de onderbouw hebt geleerd, zoals filtreren, centrifugeren en extraheren. Ook leer je hoe je analysemethoden kunt gebruiken om na te gaan of de scheiding van een mengsel van stoffen is gelukt. Daarnaast leer je op verschillende manieren de aanwezigheid van stoffen aan te tonen, zoals met chromatografie. Tot slot komt in de training chemische synthese aan bod, waarbij de trainer van VOCUS je leert wat polymeren zijn, wat polymerisatie is, welke vormen van polymerisatie er zijn en wat thermoplasten en thermoharders zijn.   

Dit domein gaat in op de relatie tussen de structuur en de eigenschappen van stoffen en materialen. In de training komen onder andere de geleidbaarheid, reactiviteit, vervormbaarheid en corrosiegevoeligheid van metalen aan bod en besteden we aandacht aan uv-lichtgevoeligheid, oplosbaarheid en de vervormbaarheid van polymeren. Voor het examen moet je weten dat stoffen met vrije elektronen in hun rooster goed geleiden, dat metaalroosters makkelijk vormbaar zijn en dat een legering dat tegenhoudt. Daarnaast behandelen we hoe roosterfouten kunnen ontstaan en welke rol de temperatuur hierbij speelt. Ook behandelt de trainer van VOCUS selectiviteit en specificiteit, waarbij wordt ingezoomd op isomeren, isomerie, cis-trans-isomeren en spiegelbeeldisomeren.

Voor het examen scheikunde moet je begrijpen hoe de industrie omgaat met chemie. In de training gaan we dan ook in op chemische processen in de industrie, hoe energieomzettingen werken en wat groene energie is. Daarnaast leer je het verschil tussen fijnchemie en bulkchemie, batchprocessen en continuprocessen. Ook leer je hoe een productieproces gebruikmaakt van reactoren, scheidingsinstallaties, warmtewisselaars en koelwater en komt aan bod hoe je de stappen in een chemisch proces kunt beschrijven met blokschema’s. Het werken met blokschema’s is eigenlijk een kwestie van goed begrijpend lezen. Veel leerlingen vinden dat best lastig, daarom gaan we met meerdere voorbeelden aan de slag. Een ander onderwerp in dit domein is groene chemie en gaat over de verduurzaming van de chemiesector. De trainer van VOCUS gaat met je in op de twaalf verduurzamingsprincipes en oefent opgaven over rendement, atoomeconomie en de E-factor. Het laatste onderdeel van dit domein gaat over energieomzetting en over fossiele en duurzame brandstoffen. Op het examen wordt vaak gevraagd om twee voorbeelden hiervan met elkaar te vergelijken. In de training gaan we dit uiteraard oefenen. Tot slot komen verbranding, fotosynthese en de uitstoot van schadelijke gassen aan bod.

Het domein maatschappij, chemie en technologie gaat over scheikunde in de context van de maatschappij en het leven. In de training kijken we naar de meest voorkomende stoffen in het lichaam, naar hun functie en chemische structuur en hoe ze worden afgebroken in het lichaam. Je leert bijvoorbeeld dat eiwitten uit aminozuren bestaan en hoe enzymen processen in het lichaam sneller later verlopen. Het tweede onderdeel van dit domein gaat over milieueffectrapportages. Je leert in de training wat dit zijn en wanneer de overheid hierom vraagt. Ten slotte leert de trainer van VOCUS je hoe een kolencentrale en een aardgascentrale werken.