Examentraining
economie

Het domein internationale ontwikkelingen gaat over import en export, Europa en ontwikkelingslanden. Internationale handel is heel belangrijk voor Nederland, omdat ons land een open economie is. In de training leer je wat import is en waarom we goederen en diensten importeren. Daarnaast leer je wat export is, waar onze export uit bestaat en waarom we exporteren. Bij internationale handel heb je te maken met andere valuta en wisselkoersen. De trainer van VOCUS legt uit hoe wisselkoersen werken en wat het effect is van wisselkoersen op bestedingen en werkgelegenheid. Daarnaast komt het begrip protectionisme aan bod en gaan we in op welke vormen van protectionisme er zijn, zoals invoerrechten. Vervolgens gaan we in op de Europese Unie en op de eurozone. Je leert dat er in Europa vrij verkeer is van goederen, diensten, personen en kapitaal en wat de voor- en nadelen hiervan zijn. Tot slot komen ontwikkelingslanden aan bod. Je leert wat de kenmerken zijn van een ontwikkelingsland en wat de problemen zijn die ontwikkelingslanden ondervinden in de internationale handel. Ook legt de trainer van VOCUS uit wat ontwikkelingshulp is en welke vormen van ontwikkelingshulp rijke landen bieden.

Dit onderdeel gaat over de rol van de overheid in de economie. Op het examen moet je goed weten welke rollen de overheid speelt en hoe de overheid is gestructureerd. De overheid heeft sociale, economische en financiële functies en bepaalt bijvoorbeeld aan welke regels producenten en consumenten zich moeten houden, zodat iedereen kan deelnemen aan de maatschappij. De trainer van VOCUS neemt dit in de training allemaal uitgebreid met je door. Ook leer je hoe de overheid aan inkomsten komt om haar rol uit te kunnen voeren, bijvoorbeeld via accijnzen en belastingen. Daarnaast leer je hoe het Nederlandse belastingstelsel werkt. Vervolgens gaan we in op sociale zekerheid en leer je hoe het sociale zekerheidsstelsel in Nederland eruitziet. Belangrijke begrippen die hierbij aan de orde komen zijn sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. De trainer legt uit waarom deze bestaan en hoe ze zich verhouden tot de rol van overheid.

Domein B gaat over arbeid en productie. In de training gaan we in op aspecten van het producentengedrag, zoals kosten, opbrengsten, winst en toegevoegde waarde en leer je berekeningen te maken met bijvoorbeeld de kostprijs, verkoopprijs en btw. Ook leer je het wat het verschil is tussen de bruto- en nettowinst en gaan we in op juridische ondernemingsvormen, zoals de eenmanszaak, BV en NV. Het onderdeel arbeid gaat over de invloed van arbeid op productie. De trainer van VOCUS legt uit wat arbeidsproductiviteit is en hoe dit van invloed is op de productiekosten. De arbeidsproductiviteit kan ook worden beïnvloed, bijvoorbeeld door scholing, nieuwe technieken en arbeidsvoorwaarden. Tot slot gaan we in op hoe de arbeidsmarkt werkt. De trainer van VOCUS legt bijvoorbeeld uit hoe er tekorten en overschotten aan arbeid kunnen bestaan, wat werkloosheid is en hoe de overheid de werkloosheid laag probeert te houden.

Het domein consumptie bestaat uit de onderdelen consumptie, consumentengedrag, geld- en bankwezen en budgetteren. Consumptie is het verbruiken van goederen en diensten om behoeften te bevredigen. In de training leer je dat er verschillende soorten goederen zijn, zoals noodzakelijke en luxe goederen. Op het examen moet je van beide voorbeelden kunnen noemen. Andere begrippen die aan de orde komen zijn onder andere welvaart en koopkracht. In de training leer je wat het verband is tussen deze begrippen en consumptie. Consumentengedrag gaat over hoe, wat, waar, wanneer en waarom mensen kopen. Het gaat enerzijds om de vraag naar goederen en anderzijds om het aanbod ervan. In de training leer je hoe de vraag naar goederen de beschikbaarheid en prijs van producten beïnvloedt (en andersom). Ook gaan we in op waarom mensen bepaalde goederen kopen. Dit kan onder andere zijn vanwege het beschikbare budget, trends, leeftijd en sociale invloeden. Daarnaast komt de rol van marketing op het consumentengedrag in de training aan bod. Bij het onderdeel geld- en bankwezen gaat de trainer van VOCUS in op de rol van geld en leer je dat geld kan worden gebruikt als ruilmiddel, rekenmiddel en spaarmiddel. Ook gaan we in op hoe je aan geld of inkomen kunt komen en wat sparen en lenen is. Tot slot leer je een budgetplan op te stellen met daarin huishoudelijke uitgaven, vaste lasten en incidentele lasten.

Dit onderdeel gaat over schommelingen in de economie. De schommelingen in de economische groei op korte termijn heet de conjunctuur. In de training bespreken we wat het verschil is tussen hoog- en laagconjunctuur en hoe conjunctuurschommelingen elkaar opvolgen. Ook komt aan bod hoe de overheid de conjunctuur kan beïnvloeden met monetair of begrotingsbeleid. Voor je examen moet je weten wat het verschil is tussen een procyclisch en een anticyclisch begrotingsbeleid en welke effecten beiden hebben. Ook moet je weten wat in- en uitverdieneffecten zijn. De trainer van VOCUS legt uit welke rol de ECB in het financiële stelsel heeft en hoe de ECB de inflatie, de wisselkoers en de maatschappelijke geldhoeveelheid kan beïnvloeden met haar rentebeleid. Voor je examen moet je precies weten hoe de wisselkoers van een valuta werkt en hoe deze de internationale concurrentiepositie van een land kan beïnvloeden. Hier gaan we in de training uitgebreid op in. Daarnaast bespreken we de voor- en nadelen van een muntunie en de criteria waaraan een muntunie moet voldoen om te worden gezien als een optimaal valutagebied. Tot slot moet je het IS-MB-GA-model kunnen toepassen op een gesloten economie en moet je weten hoe het Keynesiaanse model werkt. Ook hier ga je samen met de trainer mee aan de slag. 

Dit domein gaat over de economie op macroniveau en is een van de belangrijkste onderwerpen op het examen. Voor je examen moet je weten hoe de economische kringloop tussen bedrijven, de overheid, financiële instellingen, gezinnen en het buitenland eruitziet. De trainer van VOCUS legt uit wat de oorzaken zijn van economische groei en van de verdeling van inkomen en welvaart. Je leert de formule van de productiefunctie begrijpen en wat er wordt bedoeld met de totale factorproductiviteit. Je leert ook hoe je welvaart kunt meten, bijvoorbeeld met het bbp. Daarnaast leer je dat keuzes die op landelijk niveau gemaakt worden (zoals belastingen) effect hebben op wereldniveau (de wereldwijde handel). Ook moet je begrijpen hoe het Nederlandse belastingstelsel is opgebouwd en weten of het een progressief, degressief of proportioneel stelsel is. Tot slot moet je voor het examen weten hoe de arbeidsmarkt werkt en waar deze uit bestaat. In de training leren we je wat het verschil is tussen de vraag naar en het aanbod van arbeid en welke soorten werkloosheid er zijn.

Mensen en bedrijven lopen risico’s. Deze risico’s kunnen met verzekeringen worden opgevangen. Voor je examen moet je weten dat de hoogte van de verzekeringspremie samenhangt met het risico. In de training leren we je dat er in de relatie tussen een verzekeraar en een verzekerde sprake is van asymmetrische informatie. De trainer van VOCUS leert je wat dit inhoudt en hoe dit het risico en de hoogte van de premie beïnvloedt. Daarnaast behandelen we risico’s die verhandelbaar zijn op de kapitaalmarkt. Deze risico’s worden effecten genoemd. Voorbeelden hiervan zijn aandelen, bedrijfs- en staatsobligaties. Beleggers lopen risico op de effecten en verwachten daarvoor een premie. Dit wordt het rendement genoemd. In de training oefenen we hoe je het rendement kunt berekenen.

In dit onderdeel komt een aantal theorieën aan bod over de manier waarop economen naar samenwerken en onderhandelen kijken. In de training leggen we uit wat de speltheorie is en wat het gevangenendilemma, de dominante strategie en het Nash-evenwicht zijn. Daarnaast behandelt de trainer van VOCUS het verschil tussen een simultaan spel en een sequentieel spel en komt de spel- of beslisboom aan bod, die mogelijke acties van partijen inzichtelijk maakt. Bij het onderdeel suboptimale situaties gaan we in op hoe partijen zich kunnen ontdoen van het gevangenendilemma door samen te werken en te onderhandelen. Tot slot komen in dit kader verzonken kosten aan bod en de middelen die kunnen worden ingezet om positieve en negatieve externe effecten te beïnvloeden.

Het domein ruilen over de tijd is een klein onderdeel van het examen en gaat over ruil. Het is belangrijk om te begrijpen dat ruil niet op één moment in de tijd plaatsvindt, maar ook over de tijd. Zo gaat lenen voor een aankoop ten koste van consumptie in de toekomst en sparen ten koste van consumptie op dit moment. Dit geldt niet alleen voor consumenten, maar ook voor de overheid en het bedrijfsleven. Bij de keuze om te sparen of te lenen speelt rente een rol. In de training leren we je het verschil tussen nominale en reële rente en hoe je hiermee kunt rekenen. Daarnaast gaan we het in de training hebben over de vermogensmarkt en de spelers die hierop actief zijn en gaan we rekenen met de eindwaarde en contante waarde van geld. Ook gaat de trainer van VOCUS in op de belangrijkste vormen van intertemporele ruil, zoals pensioenen en bespreken we het omslagstelsel en hoe dit verschilt van het kapitaaldekkingsstelsel. Tot slot komen overheidsleningen en begrippen als financieringstekort, staatsschuld en belastingen in de training aan bod.

Het domein markt van het examen economie bestaat uit de onderwerpen vraag en aanbod, marktstructuur en welvaart en economische politiek. Veel leerlingen vinden dit een lastig domein, omdat er veel rekenvragen in voorkomen. Deze gaat de trainer van VOCUS dan ook uitgebreid met je oefenen. Allereerst ga je aan de slag met prijsvorming en prijselasticiteit en leer je het marktevenwicht te berekenen. Ook oefenen we met het verschuiven en interpreteren van de vraag- en aanbodlijn en komen de verschillende soorten kosten en de marginale opbrengst aan bod. Daarnaast gaan we in de training in op de kenmerken van de verschillende marktvormen, zoals een monopolie en volkomen concurrentie, en op hoe deze de prijsvorming bepalen. Tot slot oefen je samen met de trainer het consumenten- en producentensurplus en behandelen we hoe de overheid het marktevenwicht kan beïnvloeden met bijvoorbeeld prijsregulering, heffingen, subsidie en regelgeving.